Prix Galien

INTERVIEW stelde de computerwetenschapper John McCarthy de term Artificial Intelligence voor. Een definitie luidt als volgt: ‘AI is de creatie van intelligente systemen die werken en reageren zoals wij, mensen’. Anders gezegd: AI is het vermogen van computers om taken uit te voeren waarvoor wij als mensen onze intelligentie voor nodig hebben. Waarom hoor je er nu zoveel over? Is het niet een hype die gewoon weer voorbijgaat? Dat heeft alles te maken met elektronische gegevens, data. De digitalisering van ons leven (denk aan het gebruik van laptops, smartphones, Internet, social media, sensoren, softwareapplicaties, enz.) staat garant voor het dagelijks genereren van zeer grote hoeveelheden data. Jaren geleden is men al tot het besef gekomen dat je met die data wel eens je voordeel zou kunnen doen (men zei “big data is de nieuwe ruwe olie” …). Je kunt er kennis en inzichten uit ophalen! Denk aan het verbeteren van omzet, van klantervaringen via het Internet, procesoptimalisatie, beeldherkenning en nog veel meer. In de jaren vijftig ging het vooral om menselijk redeneren in regels te vatten en dat te automatiseren. Je had toen de zg. expert systemen. Computers zijn nu veel sneller dan vroeger, dataopslagsystemen kunnen meer data aan en zijn ook sneller, de software is verbeterd en nu zijn we ineens in staat om via een combinatie van deterministische regels en dataheuristiek die belofte uit 1956 waar te maken. Het heeft misschien even geduurd voor dat het tot wasdom kwam, maar het is beslist geen hype die overwaait. AI zit in ons leven, denk aan spamfilters, kijk- of luistersuggesties die je krijgt van Netflix of Spotify, het openen van je iPhone via gezichtsherkenning, interactie met Siri, en ga zo maar door. In alle sectoren van het bedrijfsleven wordt het gebruikt. Zijn er al voorbeelden van AI toepassingen in de Healthcare, Life Sciences of Pharma? Jazeker! In de radiologie bijvoorbeeld wordt AI gebruikt als ondersteuning voor het beoordelen van medische beelden. Dat levert tijdwinst en meer nauwkeurigheid op. AI is ook in staat om op het gebied van diabetische retinopathie fundusfoto’s te interpreteren. Met taaltechnologie (Natural Language Processing) kan men patiënten snel van dienst zijn, bijv. bij vragen over een mogelijke ziekte of pretriage. Je ziet ook toepassingen in de genetica, een vakgebied dat bij uitstek veel data genereert. Daar kunnen snel verbandenwordengelegd tussenexperimentele bevindingen en de wetenschappelijke literatuur. Of AI helpt genen die met een bepaald ziektebeeld te maken hebben te classificeren. In de farmaceutische industrie worden m.b.v. AI klinische studies preciezer gemaakt via slimme cohortselectie en onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen kan ook de hulp van AI goed gebruiken. Recent met de coronapandemie heeft men AI ook op allerlei vlakken ingezet. Eigenlijk overal waar er veel data beschikbaar zijn, ligt er een kans voor AI. Niet dat dit de Haarlemmerolie is, maar het verdient in ieder geval een kans. Veel ziekenhuizen hebben wel een enthousiaste arts die met AI aan de gang is gegaan en daarover heeft gepubliceerd. Het verkeert wat dat betreft nog wel in de beginfase en een inbedding in de klinische werkstromen is niet altijd vanzelfsprekend. U schetst een aantal voordelen, maar kleven er ook bezwaren aan? Ik noemde net de inbedding in een klinische omgeving. Je kunt je afvragen waarom dat niet meteen gebeurt. Dat heeft onder meer temakenmet de onbekendheidmet en dus ook vertrouwen in AI. Een bepaalde toepassing zal zich eerst moeten bewijzen en een goede en representatieve testfase is onvermijdelijk. Je zult ook mensen in het gebruik moeten opleiden. Of het nu gaat om een zelf ontwikkelde toepassing of een die is ingekocht bij een gerenommeerde leverancier. Dat kost menskracht, tijd en geld. Dat is niet altijd beschikbaar. Ook is voorzichtigheid vereist bij gebruik van data. Is het wel goede data zonder vooringenomenheid (bias)? Als dat wel het geval is er grote kans op garbage-in-garbage-out en is alles voor niets. Is de data wel op een (juridisch) verantwoorde manier verkregen? Als het data afkomstig is van patiënten, is hen dan wel om toestemming voor gebruik gevraagd? Voldoet het aan de AVG? Van wie is de data? Dan zijn er nog uitdagingen om data te ontsluiten of medischethische aspecten die je kunt tegenkomen. Hoe goed is de applicatie eigenlijk? Kortom, geen triviale exercitie! Gelukkig heeft Nederland met tal van sectoren de krachten gebundeld onder de noemer van de Nederlandse AI Coalitie. Dit is een publiek-privaat samenwerkingsverband waarbij overheid, bedrijfsleven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en maatschappelijke organisaties zich inzetten om AIontwikkelingen in Nederland te versnellen en AI-initiatieven in Nederland met elkaar te verbinden. Daarvan maakt de werkgroep Gezondheid en Zorg deel uit. Het is een van de grootste groepen! Hier worden ook de voorgenoemde uitdagingen geadresseerd. Ook heeft de Overheid bijvoorbeeld voor een Leidraad Kwaliteit van AI in de Zorg ontwikkeld om een aantal uitdagingen voor te zijn en te beheersen. Hoe ziet u zelf de toekomst van AI in de zorg en levenswetenschappen? Die ziet er wat mij betreft rooskleurig uit! Natuurlijk zijn we net van start en staat het nog in de kinderschoenen. Maar de ontwikkelingen gaan razendsnel. Artsen denken wel eens dat hun rol in de toekomst is uitgespeeld, maar niets is minder waar! Wij mensen zijn nog steeds veel knapper dan snel en slim rekentuig. Alleen AI ziet wat wij nog niet weten en verzilvert in feite de kennis die onze hoofden zit. Artsen, onderzoekers, laboranten, patiënten, etc. blijven allemaal nodig om deze AI-applicaties te ontwikkelen, te trainen, nieuwe dingen te leren en ja ook te (her) testen. Veel mensen zien een dystopische wereld opdoemen waarin robots onze maatschappij beheersen (de filmindustrie heeft ons hier lelijk op het verkeerde been gezet!). Ik denk dat wij als mensen AI moeten omarmen en moeten leren ermee samen te werken. Net zoals u en ik een auto kunnen besturen, een piloot een vliegtuig kan vliegen, zonder eigenlijk dieptekennis te hebben van alle onderdelen. En ja tegenwoordig hebben we auto’s die autonoom hun weg vinden en automatische piloten bestaan allang. Ook dat is allemaal AI-technologie! • ‘AI ziet wat wij nog niet weten en verzilvert in feite de kennis die onze hoofden zit’ 15

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=